Natapos ang ika-4 na Bangsamoro International Development Partners’ Forum noong Nobyembre 26, na tumutok sa paglago ng ekonomiya at pagtiyak ng kapayapaan at katatagan sa buong rehiyon ng Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao (BARMM).
Mahigit 160 na mga kalahok, kabilang na ang mga kinatawan mula sa mga ministry, opisina, at ahensya ng Bangsamoro, pati na rin ang mga partner mula sa Official Development Assistance (ODA) at Non-ODA, ang nagtipon para sa isang koordinasyon at diyalogo sa pagitan ng Bangsamoro Government at mga internasyonal na partner sa pag-unlad, na binigyang-diin ang kanilang mahalagang papel.
Pinuri ni Director General Engr. Mohajirin Ali ng Bangsamoro Planning and Development Authority (BPDA), na siyang pangunahing tagapag-ayos ng forum, ang mga makabuluhang kontribusyon ng mga internasyonal na partner sa pagpapalago ng komunidad, mga oportunidad sa ekonomiya, at mga inisyatibo para sa napapanatiling kapayapaan na mahalaga sa pangmatagalang katatagan ng BARMM.
“Ang aming hangarin na magkaroon ng isang makapangyarihan, nagkakaisang, at self-sustaining na Bangsamoro ay nananatiling matatag. Sa malalakas na pakikipagtulungan at koneksyon, tiwala kami na makakamtan namin ang layuning ito sa tamang panahon,” pahayag ni Engr. Ali.
Binigyang-diin naman ni Bangsamoro Chief Minister Ahod Ebrahim ang kahalagahan ng mga kolaboratibong pakikipagtulungan sa makabagong landas ng BARMM.
“Kinikilala namin na ang napapanatiling kaunlaran ay nangangailangan ng kooperasyon mula sa lahat ng mga stakeholder—mga gobyerno, lipunang sibil, pribadong sektor, at higit sa lahat, ang aming mga internasyonal na kasosyo,” sabi ni Chief Minister Ebrahim.
Nagpasalamat siya ng malalim sa pambansang gobyerno, mga donor agencies, sistema ng United Nations, at sa mga internasyonal at lokal na stakeholders sa kanilang patuloy na suporta mula nang magsimula ang rehiyon.
Mga Mahalagang Pag-unlad sa Pagsulong ng BARMM
Binanggit ni Senior Minister Abunawas Maslamama ang pag-apruba sa mga alituntunin ng Intergovernmental Fiscal Policy Board para sa mga ODA loans sa BARMM, na inilarawan niyang isang mahalagang hakbang sa pag-secure ng mga resources para sa pagpapalakas ng mga pundasyong sosyo-ekonomiko ng rehiyon.
“Kasabay ng pagbuo ng Bangsamoro International Development Assistance Handbook, ipinapakita ng aming hindi matitinag na pangako sa transparency at mahusay na pamamahala, upang matiyak na ang mga programang tinutulungan ng mga banyagang pondo ay mahusay na nakikoordina at may epekto,” ani SM Maslamama.
Nagpahayag naman ng kumpiyansa si National Economic and Development Authority (NEDA) Secretary Arsenio Balisacan, PhD, sa mga sama-samang pagsisikap upang makamit ang isang mapayapa at maunlad na Bangsamoro.
“Sa pag-asa at determinasyon, patuloy nating palakasin ang ating mga kolektibong pagsisikap upang matulungan ang BARMM na makamit ang kanyang visyon ng isang nagkakaisang, may sariling pamamahala, mapayapa, at progresibong rehiyon,” pahayag ni Secretary Balisacan.
Samantala, binigyang-diin ni Secretary Carlito Galvez, Jr. mula sa Office of the Presidential Adviser on Peace, Reconciliation, and Unity (OPAPRU), sa pamamagitan ni Undersecretary David Diciano, ang lakas ng pagkakaisa upang makamit ang napapanatiling kapayapaan at kaunlaran sa rehiyon.
“Ang daan patungo sa kapayapaan, kasaganaan, at kaunlaran sa BARMM ay nasa malakas na pakikipagtulungan ng pambansang at Bangsamoro na mga gobyerno at mga internasyonal na partner sa pag-unlad,” aniya.
Mga Pangako mula sa mga Internasyonal na Kasosyo
Nagpahayag si Dr. Marco Gemmer, Head of Cooperation para sa European Union, ng muling pagsuporta ng EU para sa kapayapaan at kaunlaran sa BARMM at sa mas malawak na rehiyon ng Mindanao.
“Tinutulungan namin ang BARMM sa Mindanao—itinaguyod ang rule of law, demokrasya, at tamang pamamahala ng pampublikong pondo—upang matamasa ng lahat ng tao ang isang mas magandang buhay,” sabi ni Dr. Gemmer.
Tinalakay sa forum ang mga update sa BARMM sa panahon ng transisyon; ang kapayapaan at katatagan sa rehiyon; mga pangunahing tagumpay at hakbang sa sosyo-ekonomikong pag-unlad ng Bangsamoro sa pamamagitan ng kolaborasyon sa mga partner sa pag-unlad; at pagtukoy at paggamit ng mga pagkakataon para sa patuloy na pagpapalakas ng mga benepisyo ng kapayapaan sa rehiyon.
Pinagtibay din sa forum ang mga panel discussions, open forum, at breakout session upang talakayin ang tatlong (3) pangunahing isyu: pagpapalawig ng kapayapaan at katatagan pagkatapos ng 2025 Bangsamoro transition, pagpapalakas ng resiliency laban sa climate change, at pagpapatuloy ng mga hakbang sa pagbabawas ng kahirapan at paglago ng ekonomiya sa BARMM.
Sa kasalukuyan, mayroong 14 na donor na bansa at kanilang mga institusyon, 18 UN Agencies, at 23 International Non-Governmental Organizations na sumusuporta sa BARMM sa pagtamo ng kanyang layunin sa pag-unlad.
Ang kaganapan ay pinondohan at co-funded ng European Union Support to the Bangsamoro Transition (SUBATRA) Programme at Cooperacion Española.
